Kerk

De huidige kerk is gebouwd rond 1450 maar er hebben eerder al kerken in Bolsward gestaan. Onder de huidige Martinikerk zijn bij opgravingen fundamenten aangetroffen van een Romaanse kerk die vermoedelijk in de 11e eeuw was gebouwd. De kerk is wordt als Gotisch bestempeld en is gewijd aan Sint Martinus. De kerk is lang, zo'n 68 meter. Het heeft aan weerszijden boven de zijbeuken drie ronde ramen. De zijbeuken lopen door langs de toren. Die toren is ouder, die is al in het eerste kwart van de 15e eeuw gebouwd. De kerk heeft de vorm van een in gotische stijl gebouwde driebeukige pseudo-basiliek met een vijfzijdig gesloten koor. Zowel aan de zuid- als de noordzijde bevindt zich een portaal. Het muurwerk van de zijbeuken bestaat beneden de vensters grotendeels uit kloostermoppen en daarboven uit bakstenen van kleiner formaat. De muren van het koor zijn uit tufsteen opgetrokken, evenals een deel van de oostelijke muren van de sacristie en de zuidbeuk. In juni 1987 is de meest recente restauratie gestart. Het fundament van het middenschip en de zijbeuken zijn toen hersteld en verstevigd. ln de zuidmuur naast de toren bevindt zich een reliëf, uitgevoerd in rode Bremer zandsteen. Deze zogenaamde Sint Maartenssteen dateert van omstreeks 1355 en zat oorspronkelijk in de buitenmuur van de toren. ln 1875 is de steen in de kerk aangebracht. Twee gebrandschilderde glazen in de noordbeuk bij de toren zijn gemaakt door Louis Boermeester. In de kerk bevinden zich een 17e eeuwse vroedschapsbank, een rijkversierde barokke kansel uit 1662, enkele koorbanken die vermodelijk uit de 15e eeuw dateren, en gewelf- en muurschilderingen. De oudste schilderingen van de kerk bevinden zich in de noordbeuk op vlakken van de kruisribgewelven in de twee oostelijke traveeën, en zijn waarschijnlijk kort na 1446 geschilderd. De kerk is een rijksmonument.

Orgel

1781

Albertus Anthoni Hinsz uit Groningen bouwt een orgel met 34 stemmen, verdeeld over Hoofdwerk, Rugwerk en vrij pedaal. Hiermee wordt een nog ouder orgel uit 1539, wat vermoedelijk gebouwd was door Raphael Rodensteen, vervangen. De bouw van het nieuwe orgel wordt bekostigd met een gift van 12.000 caroliguldens door de Bolswarder burgemeester Franciscus Elgersma.

1800 en 1805

Heinrich Hermann Freytag uit Groningen voert enkele werkzaamhden uit, waarbij o.a. de Vox Humana op het Hoofdwerk wordt vervangen door een Fagot 8'.

1861

L. van Dam & zonen uit Leeuwarden voert een belangrijke wijziging door. Er wordt een derde manuaal met acht registers toegevoegd, geplaatst als Bovenwerk. Bovendien worden een paar dispositiewijzigingen aangebracht.

1884

Werkzaamheden door E.S. Ypma uit Bolsward.

1898, 1904, 1913, 1917 en 1918

Werkzaamheden door Fa. Bakker & Timmenga uit Leeuwarden.

1953

Restauratie door D.A. Flentrop uit Zaandam. De dispositie wordt bijna helemaal teruggebracht naar de situatie van 1781. Het derde manuaal van Van Dam uit 1861 blijft gehandhaafd.

1976

Restauratie van de windlade van het Bovenwerk door Jos Vermeulen uit Alkmaar.

2002-2003

Orgelmaker Verschueren uit Heythuysen voert de eerste fase van een omvangrijke restauratie uit waarbij de windladen en een deel van de speel- en registermechanieken worden gerestaureerd.

2015-2016

De tweede fase van de restauratie wordt uitgevoerd door Flentrop Orgelbouw uit Zaandam. Het betreft de restauratie van de balgen, de balgenkamer, de windkanalen, de orgelkas, de speeltafel, de tot dan toe nog niet gerestaureerde onderdelen van de speel- en registermechanieken en het pijpwerk. Het pedaalklavier uit 1955 is hierbij vervangen door een historisch pedaalklavier uit de achttiende eeuw, dat in bezit was van Ton Koopman. Koopman schonk het aan de kerk. Eind 2016 is het weer in gebruik genomen.

Hoofdwerk, C - f'''				Rugwerk, C - f'''
	Prestant DD  ● Holpijp  ● Baarpijp  ● Holpijp  ● Octaaf  ● Spitsfluit  ● Quint DD  ● Octaaf  ● Woudfluit  ● Cornet D  ● Mixtuur B/D  ● Trompet B/D  ● Trompet  ● Vox humana  ●	8' 16' 8' 8' 4' 4' 3' 2' 2' III 4-6 16' 8' 8'			Prestant  ● Fluit douce  ● Octaaf  ● Fluit  ● Nasard  ● Octaaf  ● Speelfluit  ● Sexquialter  ● Scherp  ● Dulciaan  ●	8' 8' 4' 4' 3' 2' 2' 2-3 st. 3-4 st. 8'

Bovenwerk, C - f'''				Pedaal, C - d'
	Salicionaal  ● Viola di Gamba  ● Roerfluit  ● Prestant  ● Fluit travers  ● Quintfluit  ● Nachthoorn  ● Clarinet  ●	8' 8' 8' 4' 4' 3' 2' 8'			Prestant  ● Bourdon  ● Octaaf  ● Gedekt  ● Roerquint  ● Octaaf  ● Nachthoorn  ● Bazuin  ● Trompet  ● Schalmei  ●	16' 16' 8' 8' 6' 4' 2' 16' 8' 4'

Werktuigelijke registers
	Koppels:   RW-HW   HW-BW   Ped-RW 4 afsluitingen Tremulant RW Ventiel				● = geheel 1781   ● = deels 1781   ● = 1861/1955   ● = 1955   ● = 1861   ● = 1781/1861   ● = grotendeels 1884